Tiêu chuẩn an toàn robot, bao gồm các bộ quy tắc và yêu cầu kỹ thuật quan trọng như ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06, đóng vai trò nền tảng trong việc đảm bảo an toàn cho con người khi làm việc và tương tác với robot công nghiệp trong môi trường sản xuất công nghiệp hiện đại. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn này là tối quan trọng để bảo vệ người lao động khỏi những rủi ro tiềm ẩn, tránh thiệt hại về tài sản, đồng thời giúp các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và xây dựng một môi trường làm việc hiệu quả, an toàn. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa tiêu chuẩn an toàn robot, phân tích các tiêu chuẩn chính (ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06), làm rõ các nguyên tắc an toàn cốt lõi, vai trò của chúng trong thiết kế và triển khai robot công nghiệp, những thách thức thường gặp cùng giải pháp, và cuối cùng là phác thảo các xu hướng phát triển mới nhất trong lĩnh vực an toàn robot.
1. Tiêu chuẩn an toàn robot là gì?
Tiêu chuẩn an toàn robot là những bộ quy tắc và hướng dẫn kỹ thuật được ban hành bởi các tổ chức quốc tế hoặc quốc gia, nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro và nguy hiểm tiềm ẩn trong suốt vòng đời của robot công nghiệp. Mục tiêu chính của các tiêu chuẩn này là đảm bảo rằng việc thiết kế, chế tạo, tích hợp, lập trình, vận hành và bảo trì robot công nghiệp được thực hiện theo cách an toàn nhất có thể cho người lao động.
Sự cần thiết của việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn này là không thể bỏ qua trong môi trường sản xuất công nghiệp hiện đại. Robot có thể di chuyển nhanh chóng, mang tải trọng lớn và thực hiện các chuyển động không dự đoán được, tạo ra các vùng nguy hiểm tiềm ẩn. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng, thương tích cho người lao động, thiệt hại tài sản và các hậu quả pháp lý nặng nề cho doanh nghiệp.
Phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn an toàn robot rất rộng, bao gồm:
- Hệ thống robot công nghiệp (industrial robot systems): Toàn bộ hệ thống, từ robot đến các thiết bị phụ trợ và môi trường làm việc xung quanh.
- Robot và thiết bị ngoại vi liên quan (robot and associated equipment): Các cánh tay robot, bộ điều khiển, thiết bị gắp (gripper), bàn xoay, băng tải và các bộ phận khác hoạt động cùng robot.
- Quy trình thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo trì, tháo dỡ: Các tiêu chuẩn cung cấp hướng dẫn chi tiết cho từng giai đoạn của vòng đời robot, từ lúc thiết kế ban đầu cho đến khi ngừng hoạt động.
2. Các tiêu chuẩn an toàn robot chính: ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06
Hai trong số các tiêu chuẩn an toàn robot được công nhận và áp dụng rộng rãi nhất trên thế giới là ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06.
ISO 10218 là bộ tiêu chuẩn quốc tế do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành, bao gồm hai phần chính:
- ISO 10218-1: Robot và thiết bị robot – Yêu cầu an toàn cho robot. Tiêu chuẩn này tập trung vào các yêu cầu an toàn đối với việc thiết kế và chế tạo robot đó. Nó quy định các tính năng an toàn tích hợp (integrated safety functions) mà robot phải có, chẳng hạn như khả năng dừng khẩn cấp, giới hạn không gian làm việc an toàn, và giám sát vận tốc. Tiêu chuẩn này cũng có mối quan hệ chặt chẽ với các tiêu chuẩn an toàn chức năng khác như ISO 13849 (An toàn máy móc – Các bộ phận liên quan đến an toàn của hệ thống điều khiển) và IEC 62061 (An toàn chức năng của các hệ thống điện, điện tử và có thể lập trình liên quan đến an toàn).
- ISO 10218-2: Robot và thiết bị robot – Yêu cầu an toàn cho hệ thống robot và tích hợp. Phần này cung cấp hướng dẫn chi tiết về việc tích hợp robot vào một hệ thống sản xuất hoàn chỉnh. Nó bao gồm các yêu cầu về bố trí hệ thống, thiết kế rào chắn an toàn, hệ thống khóa liên động (interlocks) để ngăn chặn việc tiếp cận khu vực nguy hiểm khi robot đang hoạt động, và quy trình đánh giá rủi ro toàn diện cho toàn bộ hệ thống.
ANSI/RIA R15.06 là tiêu chuẩn Bắc Mỹ được công nhận rộng rãi, phát triển bởi Hiệp hội Công nghiệp Robot (RIA) và được Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ (ANSI) phê duyệt. Nội dung chính của tiêu chuẩn này cung cấp các yêu cầu an toàn toàn diện cho việc thiết kế, xây dựng, lắp đặt, vận hành, bảo trì và sửa đổi robot công nghiệp và hệ thống robot. ANSI/RIA R15.06 thường hài hòa với ISO 10218 về các nguyên tắc cốt lõi nhưng có thể có các yêu cầu bổ sung hoặc cụ thể hơn để phù hợp với quy định và thực tiễn của thị trường Bắc Mỹ.
Khi so sánh và xem xét mối quan hệ giữa ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06, cả hai đều được phân loại là tiêu chuẩn loại B (safety function) hoặc loại C (machine specific), có nghĩa là chúng cung cấp các yêu cầu chi tiết về chức năng an toàn hoặc các yêu cầu cụ thể cho loại máy móc là robot. Mục tiêu chung của cả hai tiêu chuẩn là giảm rủi ro cho người lao động. Đối với các doanh nghiệp hoạt động đa quốc gia, đặc biệt là giữa châu Âu và Bắc Mỹ, tầm quan trọng của việc tuân thủ cả hai tiêu chuẩn là rất cao để đảm bảo rằng hệ thống robot của họ đáp ứng được các quy định pháp lý và an toàn ở mọi khu vực.
3. Các nguyên tắc an toàn cốt lõi trong tiêu chuẩn robot
Để đảm bảo môi trường làm việc an toàn với robot công nghiệp, các tiêu chuẩn an toàn robot đặt ra nhiều nguyên tắc an toàn cốt lõi mà các nhà sản xuất và người dùng cần tuân thủ.
Đánh giá rủi ro (Risk Assessment) là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong mọi quy trình an toàn. Quá trình này bao gồm việc xác định các mối nguy hiểm tiềm ẩn từ robot và môi trường làm việc của nó, ước tính rủi ro liên quan đến từng mối nguy (mức độ nghiêm trọng và khả năng xảy ra), và sau đó đánh giá và giảm thiểu rủi ro đó xuống mức chấp nhận được. Việc đánh giá rủi ro phải được thực hiện thường xuyên và cập nhật mỗi khi có sự thay đổi trong hệ thống hoặc quy trình.
Thiết kế an toàn bởi thiết kế (Safety by Design) là một nguyên tắc mạnh mẽ, khuyến khích việc tích hợp các tính năng an toàn ngay từ giai đoạn thiết kế ban đầu của robot và hệ thống. Điều này có thể bao gồm việc thiết kế các robot có khả năng giới hạn không gian làm việc (ví dụ: giới hạn phần mềm hoặc phần cứng), giới hạn tốc độ hoạt động, và tích hợp các nút dừng khẩn cấp dễ tiếp cận.
Giảm thiểu rủi ro qua biện pháp kỹ thuật (Engineering Controls) là nhóm các biện pháp vật lý và hệ thống để ngăn chặn sự tiếp xúc của con người với các mối nguy hiểm. Các biện pháp này bao gồm:
- Rào chắn vật lý (Physical barriers): Xây dựng hàng rào, lồng bảo vệ hoặc cửa an toàn xung quanh khu vực làm việc của robot.
- Hệ thống khóa liên động (Interlocks): Thiết kế các cửa hoặc cổng truy cập sao cho khi chúng mở, robot sẽ tự động dừng hoặc chuyển sang trạng thái an toàn.
- Thiết bị cảm biến an toàn (Safety sensing devices): Sử dụng các công nghệ như cảm biến tầm nhìn (vision sensors), thảm an toàn (safety mats), màn chắn ánh sáng (light curtains), máy quét laser an toàn (safety laser scanners) để phát hiện sự hiện diện của con người trong vùng nguy hiểm và kích hoạt dừng an toàn.
- Dừng an toàn có giám sát (Safely Monitored Stop – SMS): Một chức năng an toàn cho phép robot dừng chuyển động nhưng vẫn giữ điện năng để có thể theo dõi vị trí và các chức năng an toàn khác, cho phép khởi động lại nhanh hơn sau khi mối nguy được loại bỏ.
- Giới hạn tốc độ và lực an toàn (Safe Speed/Force Limiting – SSFL): Chức năng này cho phép robot hoạt động với tốc độ hoặc lực hạn chế khi có sự hiện diện của con người trong khu vực làm việc, đặc biệt quan trọng cho các robot cộng tác.
Biện pháp hành chính và đào tạo (Administrative Controls & Training) cũng đóng vai trò quan trọng. Điều này bao gồm việc thiết lập các quy trình vận hành an toàn (Safe Operating Procedures – SOPs) rõ ràng, đào tạo nhân viên một cách kỹ lưỡng về an toàn robot, cách lập trình, vận hành và bảo trì. Việc sử dụng các cảnh báo và biển báo an toàn cũng giúp nâng cao nhận thức về các khu vực nguy hiểm.
Cuối cùng, thiết bị bảo hộ cá nhân (Personal Protective Equipment – PPE) như mũ bảo hiểm, kính bảo hộ, găng tay, giày bảo hộ cần được sử dụng phù hợp khi cần thiết, đóng vai trò là lớp bảo vệ cuối cùng cho người lao động.
4. Vai trò của tiêu chuẩn an toàn robot trong thiết kế và triển khai robot công nghiệp
Tiêu chuẩn an toàn robot đóng vai trò thiết yếu, xuyên suốt trong mọi giai đoạn của quá trình thiết kế, triển khai và vận hành robot công nghiệp, từ đó đảm bảo một hệ thống an toàn và hiệu quả.
Trong giai đoạn thiết kế và chế tạo, các tiêu chuẩn này hướng dẫn thiết kế và chế tạo robot để chúng có các tính năng an toàn tích hợp ngay từ ban đầu. Điều này bao gồm các yêu cầu về vật liệu chế tạo, cấu trúc cơ khí vững chắc, và hệ thống điện an toàn, đảm bảo rằng bản thân robot đã được xây dựng để giảm thiểu rủi ro.
Đối với lắp đặt và tích hợp hệ thống, tiêu chuẩn quy định cách thức bố trí robot trong nhà máy một cách an toàn. Chúng đặt ra các yêu cầu chi tiết về việc xây dựng hàng rào an toàn, thiết kế và lắp đặt thiết bị khóa liên động giữa robot và các máy móc khác trong dây chuyền sản xuất. Mục tiêu là thiết kế một khu vực làm việc an toàn cho cả con người và robot, ngăn chặn sự tiếp cận không mong muốn vào vùng nguy hiểm.
Trong quá trình vận hành và lập trình, tiêu chuẩn đảm bảo rằng các quy trình vận hành robot được thực hiện một cách an toàn. Chúng quy định việc sử dụng khóa an toàn để kiểm soát quyền truy cập, và yêu cầu các chế độ vận hành khác nhau (như tự động, thủ công, dạy học) phải có các biện pháp an toàn riêng biệt, ngăn chặn việc khởi động bất ngờ hoặc chuyển động không kiểm soát.
Đối với bảo trì và sửa chữa, tiêu chuẩn quy định chặt chẽ quy trình khóa/thẻ (lockout/tagout) để cô lập năng lượng và ngăn chặn robot khởi động bất ngờ trong quá trình bảo dưỡng. Ngoài ra, chúng còn đưa ra các yêu cầu về đào tạo chuyên biệt cho nhân viên bảo trì, đảm bảo họ có đủ kiến thức và kỹ năng để thực hiện công việc một cách an toàn.
Cuối cùng, việc tuân thủ tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp giảm thiểu trách nhiệm pháp lý đáng kể. Trong trường hợp xảy ra tai nạn lao động, việc chứng minh rằng doanh nghiệp đã tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn quốc tế và quốc gia sẽ là bằng chứng quan trọng, giúp giảm thiểu rủi ro về các vụ kiện tụng và hình phạt.
5. Thách thức trong việc áp dụng tiêu chuẩn an toàn robot và giải pháp
Việc áp dụng tiêu chuẩn an toàn robot không phải lúc nào cũng đơn giản và các doanh nghiệp thường đối mặt với một số thách thức đáng kể, đặc biệt khi công nghệ robot ngày càng phát triển.
Một thách thức lớn là sự phức tạp của hệ thống robot hiện đại, đặc biệt là với sự gia tăng của robot cộng tác (cobots) và robot di động tự hành (AMRs), cùng với các hệ thống tích hợp phức tạp trong các nhà máy thông minh. Việc đánh giá rủi ro và thiết lập các biện pháp an toàn cho các hệ thống tương tác và di chuyển linh hoạt này trở nên khó khăn hơn nhiều so với các robot công nghiệp truyền thống được rào chắn.
Chi phí tuân thủ cũng là một rào cản. Việc đầu tư vào thiết bị an toàn (cảm biến, hàng rào, khóa liên động), các phần mềm an toàn, và chương trình đào tạo chuyên sâu có thể tốn kém, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Thiếu hụt chuyên gia an toàn robot là một vấn đề nhức nhối. Nguồn nhân lực có kinh nghiệm và được đào tạo bài bản về đánh giá rủi ro robot và triển khai các giải pháp an toàn còn hạn chế, gây khó khăn cho việc áp dụng đúng đắn các tiêu chuẩn.
Thêm vào đó, tiêu chuẩn an toàn cần được cập nhật liên tục để bắt kịp với công nghệ mới. Sự phát triển nhanh chóng của robot (ví dụ: AI, học máy, khả năng tự hành) đôi khi vượt quá tốc độ cập nhật của các tiêu chuẩn, tạo ra khoảng trống trong quy định.
Cuối cùng, vấn đề tương thích giữa các tiêu chuẩn khi hoạt động đa quốc gia cũng là một thách thức, vì mỗi quốc gia hoặc khu vực có thể có các yêu cầu pháp lý hoặc giải thích tiêu chuẩn khác nhau.
Để giải quyết các thách thức này, các giải pháp sau được đề xuất:
- Đào tạo và nâng cao nhận thức: Tăng cường các khóa đào tạo chuyên sâu về an toàn robot cho kỹ sư, quản lý và công nhân, giúp họ hiểu rõ về các mối nguy hiểm và cách giảm thiểu rủi ro.
- Sử dụng công nghệ an toàn tiên tiến: Áp dụng các giải pháp như cảm biến an toàn thế hệ mới (máy quét laser, camera 3D), phần mềm an toàn tích hợp, và các chức năng điều khiển lực/mô-men xoắn trên robot cộng tác.
- Hợp tác với nhà cung cấp robot và chuyên gia: Tận dụng kinh nghiệm và kiến thức của các nhà sản xuất robot và các chuyên gia tư vấn an toàn để thiết kế và triển khai hệ thống an toàn.
- Mô phỏng an toàn: Sử dụng các phần mềm mô phỏng để kiểm tra và xác nhận các kịch bản an toàn, phát hiện các điểm xung đột hoặc rủi ro tiềm ẩn trong môi trường ảo trước khi triển khai thực tế.
- Cập nhật thường xuyên: Các doanh nghiệp phải chủ động theo dõi và áp dụng các phiên bản tiêu chuẩn an toàn mới nhất để đảm bảo tuân thủ và luôn đi đầu trong việc bảo vệ người lao động.
6. Xu hướng phát triển của tiêu chuẩn an toàn robot
Tương lai của tiêu chuẩn an toàn robot đang phát triển mạnh mẽ, phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong công nghệ robot và sự nhấn mạnh ngày càng tăng vào tương tác người-robot. Một trong những xu hướng quan trọng nhất là tập trung vào an toàn robot cộng tác (Collaborative Robot Safety).
Tiêu chuẩn ISO/TS 15066 là một ví dụ điển hình, bổ sung cho ISO 10218, đặc biệt tập trung vào các yêu cầu cho việc robot và con người làm việc trong cùng một không gian mà không cần rào chắn vật lý. Tiêu chuẩn này quy định chi tiết về giới hạn lực và công suất mà robot có thể tác động, các yêu cầu về giám sát tốc độ và khoảng cách giữa robot và con người, và các chức năng dừng an toàn nâng cao.
An toàn cho robot di động tự hành (Autonomous Mobile Robot – AMR safety) cũng là một lĩnh vực phát triển mới. Tiêu chuẩn ANSI/RIA R15.08 là một tiêu chuẩn mới được ban hành, dành riêng cho các robot di động hoạt động trong môi trường sản xuất. Nó đưa ra các yêu cầu cụ thể về điều hướng an toàn, khả năng tránh va chạm với con người và các vật cản không cố định, cũng như việc tích hợp vào hệ thống an toàn tổng thể của nhà máy.
Sự phát triển của AI (Trí tuệ nhân tạo) và Machine Learning (Học máy) đang mang lại những khả năng mới cho an toàn. Các hệ thống an toàn tự học có thể phân tích dữ liệu vận hành để dự đoán hành vi nguy hiểm tiềm ẩn của robot hoặc người lao động, và tự động điều chỉnh các biện pháp an toàn. Điều này sẽ nâng cao khả năng giám sát và phản ứng tự động của hệ thống an toàn.
An toàn dựa trên dữ liệu (Data-driven safety) là một xu hướng khác, nơi việc thu thập và phân tích lượng lớn dữ liệu vận hành robot được sử dụng để xác định các rủi ro tiềm ẩn mà trước đây có thể bỏ qua. Phân tích này giúp cải thiện quy trình đánh giá rủi ro và thiết kế các biện pháp an toàn phòng ngừa hiệu quả hơn.
Cuối cùng, có một nỗ lực quốc tế mạnh mẽ nhằm hài hòa hóa tiêu chuẩn quốc tế về an toàn robot. Mục tiêu là tạo ra các bộ tiêu chuẩn an toàn robot thống nhất hơn trên toàn cầu, giúp các nhà sản xuất và người dùng dễ dàng hơn trong việc tuân thủ và triển khai robot trên phạm vi quốc tế.
Các xu hướng này đang định hình một tương lai mà an toàn robot không chỉ là tuân thủ quy định mà còn là một yếu tố tích hợp, thông minh và chủ động trong việc bảo vệ con người trong môi trường sản xuất có robot.
7. Câu hỏi thường gặp (FAQs)
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến tiêu chuẩn an toàn robot:
ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06 khác nhau như thế nào?
ISO 10218 là một bộ tiêu chuẩn quốc tế được công nhận toàn cầu, bao gồm hai phần tập trung vào robot và hệ thống robot nói chung. ANSI/RIA R15.06 là tiêu chuẩn Bắc Mỹ, thường hài hòa với ISO 10218 nhưng có thể có các yêu cầu cụ thể hoặc bổ sung phù hợp với luật pháp và thực tiễn của Hoa Kỳ và Canada. Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, các công ty hoạt động ở cả hai thị trường này thường cần xem xét tuân thủ cả hai để đảm bảo đầy đủ các yêu cầu pháp lý.
Robot cộng tác có cần rào chắn an toàn không?
Không phải lúc nào cũng cần. Robot cộng tác (Cobots) được thiết kế để làm việc cùng con người mà không cần rào chắn trong một số trường hợp nhất định. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào kết quả của đánh giá rủi ro toàn diện cho từng ứng dụng cụ thể. Nếu robot được lập trình để hoạt động với tốc độ thấp, giới hạn lực tác động, và sử dụng các cảm biến an toàn để phát hiện sự hiện diện của con người, thì rào chắn có thể không cần thiết.
Ngược lại, nếu cobot mang tải nặng hoặc hoạt động ở tốc độ cao hơn, các biện pháp an toàn bổ sung, bao gồm cả rào chắn tạm thời, có thể vẫn cần thiết để đảm bảo an toàn. ISO/TS 15066 cung cấp hướng dẫn chi tiết về an toàn cho robot cộng tác.
Ai chịu trách nhiệm chính về an toàn khi triển khai robot?
Trách nhiệm an toàn trong quá trình triển khai robot là một trách nhiệm chung. Nhà sản xuất robot chịu trách nhiệm thiết kế và chế tạo robot tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn liên quan (ví dụ: ISO 10218-1).
Người tích hợp hệ thống (system integrator) chịu trách nhiệm thiết kế, lắp đặt toàn bộ hệ thống robot (bao gồm rào chắn, khóa liên động, thiết bị an toàn) và đảm bảo rằng hệ thống tổng thể tuân thủ các tiêu chuẩn (ví dụ: ISO 10218-2, ANSI/RIA R15.06).
Cuối cùng, người sử dụng cuối (end-user), tức là doanh nghiệp vận hành robot, chịu trách nhiệm duy trì hệ thống an toàn, thực hiện đánh giá rủi ro định kỳ, đào tạo nhân viên và tuân thủ các quy trình vận hành an toàn.
Làm thế nào để bắt đầu đánh giá rủi ro cho hệ thống robot?
Bắt đầu đánh giá rủi ro cho hệ thống robot đòi hỏi một cách tiếp cận có hệ thống.
- Bước 1: Xác định phạm vi: Xác định rõ ràng khu vực làm việc của robot, các thiết bị liên quan, và các tác vụ mà robot sẽ thực hiện.
- Bước 2: Xác định mối nguy hiểm: Liệt kê tất cả các mối nguy hiểm tiềm ẩn (ví dụ: va chạm, kẹp, điện giật, cháy nổ, tiếng ồn).
- Bước 3: Ước lượng rủi ro: Đánh giá mức độ nghiêm trọng của thương tích hoặc thiệt hại có thể xảy ra và khả năng xảy ra các mối nguy đó.
- Bước 4: Đánh giá rủi ro: So sánh mức độ rủi ro với các tiêu chí chấp nhận được.
- Bước 5: Giảm thiểu rủi ro: Phát triển và triển khai các biện pháp kiểm soát để giảm rủi ro xuống mức chấp nhận được (sử dụng biện pháp kỹ thuật, hành chính, PPE).
- Bước 6: Xác nhận và tài liệu hóa: Kiểm tra lại các biện pháp giảm thiểu và lưu trữ toàn bộ quy trình đánh giá rủi ro. Nên tham khảo các hướng dẫn trong ISO 10218-2 hoặc ANSI/RIA R15.06 để có quy trình chi tiết.
8. Kết luận
Tiêu chuẩn an toàn robot, đặc biệt là ISO 10218 và ANSI/RIA R15.06, là nền tảng không thể thiếu để đảm bảo an toàn cho con người và tài sản trong môi trường sản xuất công nghiệp ngày càng tự động hóa. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn này không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp bảo vệ người lao động, tránh rủi ro pháp lý và tổn thất tài chính, đồng thời nâng cao hiệu quả và uy tín trong hoạt động sản xuất. Với sự phát triển không ngừng của robot công nghiệp, đặc biệt là sự xuất hiện của robot cộng tác và robot di động tự hành, các tiêu chuẩn an toàn cũng liên tục được cập nhật và mở rộng. Khả năng tích hợp AI và phân tích dữ liệu vào các hệ thống an toàn hứa hẹn sẽ mang lại những giải pháp bảo vệ chủ động và thông minh hơn. Do đó, các nhà sản xuất, tích hợp và người sử dụng robot cần luôn đặt an toàn lên hàng đầu, chủ động tìm hiểu, áp dụng các tiêu chuẩn an toàn mới nhất và đầu tư vào việc đào tạo để xây dựng một môi trường làm việc an toàn, bền vững và hiệu quả.