Phương pháp gia công cơ khí là gì? Tổng hợp 6 phương pháp phổ biến nhất

Cập nhật lần cuối 10 Tháng mười một, 2025 bởi Nguyễn Minh Triệu

Bạn có bao giờ tự hỏi làm thế nào các chi tiết máy móc phức tạp, từ con ốc vít siêu nhỏ trong điện thoại đến các trục khuỷu động cơ khổng lồ, được tạo ra với độ chính xác gần như tuyệt đối không? Câu trả lời nằm ở “gia công cơ khí” và các “phương pháp gia công cơ khí” cụ thể được áp dụng.

Đây là một lĩnh vực cốt lõi, là trái tim của toàn bộ ngành công nghiệp chế tạo. Bài viết này sẽ định nghĩa rõ ràng “phương pháp gia công cơ khí là gì”, phân loại chúng, và đi sâu vào các kỹ thuật phổ biến nhất đang định hình thế giới hiện đại.

Định nghĩa “Gia công cơ khí là gì” và “Phương pháp gia công cơ khí là gì”?

Gia công cơ khí là gì?

Gia công cơ khí là quá trình chế tạo, sản xuất ra các chi tiết máy, thiết bị, hoặc bất kỳ sản phẩm cơ khí nào từ vật liệu thô (gọi là phôi). Quá trình này được thực hiện bằng cách loại bỏ vật liệu thừa (cắt gọt) hoặc làm biến dạng vật liệu (gia công áp lực) để tạo ra sản phẩm có hình dạng, kích thước và chất lượng bề mặt mong muốn.

Phương pháp gia công cơ khí là gì?

Trả lời trực tiếp cho câu hỏi chính: Phương pháp gia công cơ khí là các cách thức, kỹ thuật, hoặc công nghệ cụ thể được sử dụng để thực hiện quá trình gia công cơ khí.

Mỗi phương pháp có nguyên lý hoạt động, ưu điểm, nhược điểm và ứng dụng riêng. Việc lựa chọn đúng phương pháp sẽ quyết định đến độ chính xác, thời gian và giá thành của sản phẩm.

Phân loại các nhóm phương pháp gia công cơ khí chính

Trong ngành kỹ thuật, các phương pháp gia công được chia thành hai nhóm chính. Bài viết này sẽ tập trung vào nhóm phổ biến nhất, liên quan trực tiếp đến gia công cơ khí chính xác theo yêu cầu.

1. Phương pháp gia công cắt gọt (Gia công có phôi)

Đây là các phương pháp loại bỏ vật liệu thừa (gọi là phôi) khỏi vật thể thô để đạt được hình dạng và kích thước mong muốn. Đây là nhóm phương pháp cốt lõi, phổ biến nhất trong gia công cơ khí chính xác theo yêu cầu mà Công ty Minh Triệu đang áp dụng hàng ngày.

2. Phương pháp gia công không phôi (Gia công áp lực)

Đây là các phương pháp làm biến dạng vật liệu ở thể rắn (nóng hoặc nguội) để tạo hình, ví dụ như dập, rèn, uốn, ép, kéo… Phương pháp này không tạo ra phôi (vật liệu thừa).

6 Phương pháp gia công cơ khí (cắt gọt) phổ biến nhất hiện nay

Dưới đây là các phương pháp gia công cắt gọt phổ biến nhất mà bạn sẽ gặp trong mọi nhà máy, xưởng sản xuất cơ khí hiện đại.

1. Phương pháp Tiện (Tiện CNC)

• Định nghĩa: Tiện là phương pháp gia công kim loại bằng cách cho phôi (vật liệu) quay tròn quanh một trục. Dụng cụ cắt (dao tiện) sẽ di chuyển tịnh tiến (ngang hoặc dọc) để cắt bỏ vật liệu, tạo nên hình dạng mong muốn.
• Ứng dụng: Chuyên dùng để chế tạo các chi tiết có dạng tròn xoay như trục, bu lông, đai ốc, các chi tiết hình trụ, hình côn, hoặc tiện ren.
• Liên kết hữu ích: Xem thêm về dịch vụ Tiện CNC của chúng tôi.

2. Phương pháp Phay (Phay CNC)

• Định nghĩa: Ngược lại với tiện, ở phương pháp phay, dụng cụ cắt (dao phay) sẽ quay tròn và di chuyển tịnh tiến. Phôi (vật liệu) thường được giữ cố định hoặc di chuyển theo bàn máy.
• Ứng dụng: Cực kỳ linh hoạt. Phay được dùng để gia công các bề mặt phẳng, các loại rãnh (rãnh then, rãnh chữ T), bánh răng, và các bề mặt định hình 3D phức tạp.
• Liên kết hữu ích: Khám phá năng lực Phay CNC 4 trục, 5 trục của chúng tôi.

3. Phương pháp Mài

• Định nghĩa: Sử dụng đá mài (được cấu tạo từ các hạt vật liệu mài mòn) quay với tốc độ rất cao để “cà” một lớp vật liệu siêu mỏng khỏi bề mặt chi tiết.
• Ứng dụng: Thường là bước gia công tinh cuối cùng sau khi tiện hoặc phay. Mục tiêu của mài là tạo ra độ chính xác kích thước cao nhất và độ bóng bề mặt (nhẵn) tuyệt vời mà các phương pháp khác khó đạt được.

4. Phương pháp Khoan – Doa – Taro

Đây là nhóm phương pháp chuyên dùng để xử lý lỗ:

• Khoan: Dùng mũi khoan để tạo lỗ tròn trên chi tiết.
• Doa: Là bước “làm mịn” và tăng độ chính xác (cả về kích thước và hình học) cho lỗ đã khoan.
• Taro: Sử dụng mũi taro để tạo ren bên trong lỗ (ren âm), dùng để lắp ghép bu lông, ốc vít.

5. Phương pháp Bào / Xọc

• Định nghĩa: Dùng dao cắt (dao bào) di chuyển tịnh tiến qua lại để gia công. Phương pháp bào thường dùng cho các mặt phẳng lớn, phương pháp xọc thường dùng cho các rãnh hoặc lỗ định hình (như rãnh then trong bánh răng).
• Ứng dụng: Dù Phay CNC đã thay thế phần lớn, bào/xọc vẫn hữu ích cho các chi tiết rất lớn hoặc các loại rãnh đặc biệt.

6. Các phương pháp gia công đặc biệt (Phi truyền thống)

Khi các phương pháp trên “bó tay” (ví dụ với vật liệu quá cứng hoặc chi tiết quá nhỏ), các phương pháp đặc biệt sẽ được sử dụng:

• Gia công tia lửa điện (EDM): Dùng tia lửa điện để “ăn mòn” vật liệu, chuyên dùng cho vật liệu siêu cứng (như làm khuôn dập).
• Gia công Laser / Waterjet (Tia nước): Dùng tia laser hoặc tia nước áp suất cực cao để cắt kim loại tấm với độ chính xác cao.

Tầm quan trọng của việc lựa chọn đúng phương pháp gia công cơ khí

Tại sao lại có nhiều phương pháp đến vậy? Bởi vì việc lựa chọn đúng kỹ thuật sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến 4 yếu tố then chốt của sản phẩm:

1. Độ chính xác của sản phẩm: Cần độ chính xác cao (dung sai nhỏ) thì phải dùng Phay/Tiện CNC và kết thúc bằng Mài.
2. Chất lượng bề mặt: Bề mặt cần bóng, nhẵn, chịu mài mòn tốt thì Mài là bắt buộc.
3. Giá thành sản xuất: Gia công CNC hàng loạt sẽ tối ưu chi phí hơn gia công thủ công. Chọn sai phương pháp (ví dụ dùng Mài để phá phôi thô) sẽ cực kỳ tốn kém.
4. Thời gian gia công: Chọn đúng công nghệ giúp rút ngắn thời gian sản xuất đáng kể.

Qua kinh nghiệm thực tế tại nhà máy Lai Xá, Minh Triệu nhận thấy chỉ riêng việc lựa chọn đúng vật liệu dao cắt (ví dụ: carbide so với thép gió) cho phương pháp Phay đã có thể tiết kiệm 20-30% thời gian gia công và chi phí cho khách hàng.

Minh Triệu: Chuyên gia về gia công cơ khí chính xác và giải pháp tự động hóa

Việc lựa chọn đúng phương pháp và thực thi chính xác đòi hỏi kinh nghiệm dày dặn, máy móc hiện đại và đội ngũ kỹ sư lành nghề.

Tại công ty gia công cơ khí chính xác, chúng tôi không chỉ hiểu rõ “phương pháp gia công cơ khí là gì” trên lý thuyết, mà còn làm chủ chúng trong thực tế vận hành nhà máy.

Minh Triệu là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực gia công cơ khí chính xác theo yêu cầu và cung cấp giải pháp tự động hóa tại Việt Nam. Chúng tôi áp dụng các phương pháp hiện đại nhất như Tiện CNC và Phay CNC trên hệ thống máy móc tiên tiến, đảm bảo mọi sản phẩm xuất xưởng (chi tiết máy, jig, đồ gá, khuôn mẫu…) đều đạt chất lượng và độ chính xác cao nhất theo yêu cầu khắt khe của khách hàng.

Với nhà máy quy mô đặt tại Khu Công Nghiệp Lai Xá (Hà Nội) và văn phòng tại Hải Phòng, Minh Triệu sẵn sàng trở thành đối tác tin cậy, đồng hành cùng sự phát triển của bạn.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về phương pháp gia công cơ khí

Sự khác biệt chính giữa Tiện và Phay là gì?

Cách phân biệt đơn giản nhất:

• Tiện (Tiện CNC): Phôi (chi tiết) quay, dao cắt đứng yên (di chuyển tịnh tiến).
• Phay (Phay CNC): Dao cắt quay, phôi (chi tiết) đứng yên (hoặc di chuyển tịnh tiến).

Gia công cơ khí chính xác khác gì gia công cơ khí thường?

Gia công cơ khí chính xác (Precision Machining) là cấp độ cao hơn của gia công cơ khí. Nó đòi hỏi sử dụng máy móc hiện đại (như CNC) để đạt được dung sai cực nhỏ (chính xác đến 0.01mm hoặc nhỏ hơn) và chất lượng bề mặt rất cao, điều mà gia công thường (thủ công hoặc máy cũ) không thể đạt được.

Vật liệu nào có thể được gia công cơ khí?

Rất nhiều loại vật liệu có thể được gia công, phổ biến nhất là:

• Kim loại: Thép (thép carbon, thép không gỉ, thép hợp kim), Nhôm, Đồng, Titan…
• Phi kim: Nhựa kỹ thuật (POM, PEEK, Teflon), Gỗ, Gốm…

Kết luận

Tóm lại, các phương pháp gia công cơ khí như tiện, phay, mài, khoan… là những kỹ thuật cốt lõi để biến vật liệu thô thành các chi tiết máy móc hữu ích, phục vụ mọi mặt của đời sống và sản xuất.

Hiểu rõ bản chất của chúng giúp các doanh nghiệp lựa chọn được giải pháp kỹ thuật và đối tác gia công tối ưu nhất cho sản phẩm của mình.

• Bạn đang tìm kiếm đối tác gia công cơ khí chính xác uy tín tại Hà Nội hoặc Hải Phòng?
• Bạn cần tư vấn về giải pháp tự động hóa cho nhà máy của mình?

Hãy liên hệ ngay với Minh Triệu để nhận được sự tư vấn chuyên nghiệp và báo giá chi tiết nhất.

THÔNG TIN LIÊN HỆ CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI VÀ SẢN XUẤT MINH TRIỆU

• Chuyên: Gia công cơ khí chính xác & Giải pháp tự động hóa nhà máy.
• Hotline/Whatsapp/Line: +84 886 151 688
• Email: business@minhtrieu.vn
• Nhà máy: Số 3, lô 5, Khu Công Nghiệp Lai Xá, Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội
• Văn phòng: 52/346 Thiên Lôi, Vĩnh Niệm, Lê Chân, Hải Phòng