Dao Tiện CNC Là Gì? Phân Loại, Bảng Giá & Kinh Nghiệm Chọn Dao “Xương Máu” Từ Chuyên Gia

Cập nhật lần cuối 8 Tháng 12, 2025 bởi Nguyễn Minh Triệu

Trong quy trình gia công cơ khí chính xác theo yêu cầu, dao tiện CNC (CNC Turning Tool) được ví như “trái tim” của quá trình cắt gọt. Nó quyết định đến 80% độ bóng bề mặt (Ra) và năng suất gia công của toàn bộ dây chuyền. Một con dao tốt không chỉ cắt “ngọt” mà còn giúp nhà máy giảm thiểu tối đa thời gian dừng máy (downtime).

Với hơn 10 năm kinh nghiệm vận hành hàng loạt máy tiện CNC tại Nhà máy Minh Triệu (KCN Lai Xá), chúng tôi đã chứng kiến nhiều trường hợp chọn sai dao dẫn đến gãy dao, hỏng phôi và đội chi phí sản xuất lên cao. Bài viết chuyên sâu này sẽ cung cấp kiến thức thực chiến từ A-Z về dao tiện CNC, giúp bạn tối ưu hóa quy trình gia công ngay hôm nay.

1. Dao tiện CNC là gì?

Dao tiện CNC là dụng cụ cắt gọt kim loại chuyên dụng được lắp trên đài dao (Turret) của máy tiện điều khiển số. Khác với dao tiện cơ truyền thống (dao hàn thép gió), dao tiện CNC hiện đại chủ yếu là dòng dao ghép mảnh (Indexable Insert) với độ chính xác đạt tới micron.

Vai trò cốt lõi trong sản xuất:

• Tạo hình: Loại bỏ vật liệu thừa để tạo ra các chi tiết trục, lỗ, ren, rãnh, côn…
• Đảm bảo chất lượng: Đạt dung sai kích thước chặt chẽ (±0.01mm) và độ nhám bề mặt theo yêu cầu bản vẽ.

2. Cấu tạo dao tiện CNC: Tại sao dao ghép mảnh lại thống trị?

Dao tiện CNC hiện đại có cấu tạo 2 phần tách rời thông minh, giúp tối ưu chi phí vận hành:

2.1. Cán dao (Tool Holder) – “Xương sống” chịu lực

• Chức năng: Kẹp chặt mảnh dao và kết nối cứng vững với ổ dao của máy.
• Vật liệu: Thường làm từ thép hợp kim cứng hoặc Carbide (đối với dòng cán dao chống rung chuyên dụng cho tiện lỗ sâu).
• Tiêu chuẩn: Được mã hóa theo hệ ISO (Ví dụ: PCLNR 2525M12), giúp kỹ sư dễ dàng mua phụ tùng thay thế từ bất kỳ hãng nào.

2.2. Mảnh dao (Insert) – “Lưỡi cắt” linh hoạt

• Hiệu quả kinh tế: Mảnh dao (chip tiện) thường có từ 2-6 góc cắt. Khi một góc bị mòn, kỹ thuật viên chỉ cần xoay sang góc mới để tiếp tục sử dụng.
• Công nghệ lớp phủ (Coating): Sử dụng công nghệ CVD/PVD (TiN, TiAlN…) giúp mảnh dao chịu nhiệt độ cắt lên tới 1000°C mà không bị biến dạng.

Mẹo nhà nghề từ Minh Triệu: Luôn kiểm tra định kỳ vít kẹp (Screw) và mỏ kẹp (Clamp). Vít bị lỏng hoặc mòn ren là nguyên nhân số 1 gây ra hiện tượng rung dao (chatter) và làm bề mặt sản phẩm bị gằn.

3. Phân loại dao tiện CNC theo công năng gia công

Để gia công một chi tiết máy phức tạp, kỹ sư cần phối hợp linh hoạt các loại dao sau:

3.1. Dao tiện ngoài (External Turning)

Chuyên dùng để gia công bề mặt trụ ngoài, mặt phẳng đầu và vát mép.

• Mã chip phổ biến: TNMG (Tam giác), CNMG (Hình thoi 80°), WNMG (Hình lục giác biến thể).

3.2. Dao tiện lỗ (Boring Bar)

Dùng để mở rộng đường kính trong hoặc gia công tinh lỗ.

• Lưu ý quan trọng: Với các lỗ sâu có tỷ lệ chiều dài/đường kính (L/D) > 4, bắt buộc phải dùng cán dao Carbide hoặc giảm chế độ cắt để tránh rung động.

3.3. Dao tiện rãnh & Cắt đứt (Grooving & Parting)

• Tiện rãnh: Tạo rãnh thoát dao, rãnh lắp phớt, rãnh O-ring.
• Cắt đứt: Dùng để tách chi tiết hoàn thiện ra khỏi thanh phôi (đặc biệt quan trọng với máy tiện cấp phôi tự động Bar-feeder).

3.4. Dao tiện ren (Threading)

Dùng để tạo ren hệ Mét (M), ren Anh (G), ren NPT. Dao tiện ren CNC cho độ chính xác biên dạng (Profile) cao hơn nhiều so với phương pháp taro tay truyền thống.

4. Bảng so sánh vật liệu làm dao (Kinh nghiệm chọn đúng)

Chọn vật liệu dao sai là lý do chính khiến dao nhanh mòn (“cháy” dao). Hãy tham khảo bảng dưới đây:

Đặc điểm	Thép gió (HSS)	Hợp kim cứng (Carbide)	Gốm (Ceramic)	Kim cương (PCD/CBN)
Độ cứng	Trung bình	Cao	Rất cao	Siêu cứng
Chịu nhiệt	Thấp (< 600°C)	Tốt (~1000°C)	Rất tốt (~1200°C)	Cực tốt
Độ dai va đập	Tốt nhất	Tốt	Kém (Giòn)	Kém
Giá thành	Rẻ nhất	Phổ biến (Vừa phải)	Cao	Rất cao
Ứng dụng	Tiện tốc độ thấp, dao định hình	80% ứng dụng CNC (Thép, Inox)	Tiện cứng, gang tốc độ cao	Tiện tinh nhôm (PCD), Thép sau nhiệt (CBN)

5. Case Study: Cách Minh Triệu xử lý lỗi rung dao khi tiện trục dài

Vấn đề: Trong một dự án gia công trục bơm Inox 304 dài 300mm, đường kính nhỏ, chúng tôi gặp hiện tượng rung dao (chatter) khiến bề mặt bị sóng, không đạt độ bóng Ra 1.6.

Giải pháp của kỹ sư Minh Triệu:

1. Đổi dao: Chuyển từ dao tiện ngoài chip C (góc mũi lớn, lực cắt lớn) sang chip V (góc mũi 35°, lực cắt nhẹ hơn).
2. Giảm bán kính mũi dao (Nose Radius): Đổi từ R0.8 xuống R0.4 để giảm diện tích tiếp xúc.
3. Tăng góc trước: Sử dụng chip tiện chuyên cho Inox có rãnh thoát phoi sắc bén.

Kết quả: Loại bỏ hoàn toàn vết rung, bề mặt đạt độ bóng gương (Ra 0.8), khách hàng nghiệm thu tuyệt đối.

Bài học: Không phải cứ dao to, khỏe là tốt. Sự phù hợp giữa hình dáng dao và chi tiết gia công mới là yếu tố quyết định.

6. Hướng dẫn bảo quản dao để kéo dài tuổi thọ

Một bộ dao CNC có giá trị không nhỏ, việc bảo quản đúng cách giúp tiết kiệm chi phí đáng kể:

1. Vệ sinh sạch: Sau khi gia công, dùng khí nén thổi sạch phoi và dung dịch tưới nguội bám trên cán dao.
2. Bôi dầu bảo quản: Với các cán dao thép, cần bôi một lớp dầu mỏng để tránh gỉ sét nếu không sử dụng trong thời gian dài.
3. Cất giữ chip tiện: Chip chưa dùng phải để nguyên trong hộp của nhà sản xuất, tránh để va đập vào nhau gây mẻ lưỡi cắt (Chipping) ngay cả khi chưa sử dụng.

7. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Q: Bao lâu thì nên thay mảnh dao tiện một lần? A: Phụ thuộc vào vật liệu và chế độ cắt. Dấu hiệu cần thay là khi bề mặt sản phẩm bắt đầu thô, kích thước không ổn định hoặc tiếng máy kêu lớn hơn bình thường.

Q: Tại sao dao bị lẹo (Built-up Edge) khi tiện Inox? A: Do Inox có tính dẻo và sinh nhiệt cao. Khắc phục bằng cách tăng tốc độ cắt (Vc), sử dụng dung dịch tưới nguội áp suất cao và chọn chip có lớp phủ PVD chuyên dụng.

Q: Minh Triệu có nhận mài lại dao tiện CNC không? A: Với dao ghép mảnh (Insert), chúng tôi khuyến khích thay mới để đảm bảo độ chính xác. Với các loại dao định hình đặc biệt, Minh Triệu có đối tác mài phủ chuyên nghiệp.

8. Tại sao chọn Minh Triệu cho các dự án gia công cơ khí?

Với vị thế là công ty gia công cơ khí chính xác uy tín, Minh Triệu không chỉ gia công đơn thuần mà còn là đối tác cung cấp giải pháp kỹ thuật toàn diện.

• Năng lực thiết bị: Hệ thống máy tiện CNC đời mới, độ chính xác ±0.005mm.
• Tối ưu chi phí: Nhờ am hiểu dao cụ, chúng tôi tối ưu được Cycle time, giúp giảm giá thành sản phẩm cho khách hàng tới 15-20%.
• Vị trí chiến lược:
  • Nhà máy Hà Nội: Trung tâm KCN Lai Xá, Hoài Đức.
  • Văn phòng Hải Phòng: Cửa ngõ cảng biển quốc tế.

🚀 BẠN CẦN BÁO GIÁ GIA CÔNG GẤP?

Đừng để quy trình sản xuất bị gián đoạn vì những vấn đề kỹ thuật. Liên hệ ngay với Minh Triệu để nhận tư vấn giải pháp và báo giá chi tiết trong vòng 30 phút:

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI VÀ SẢN XUẤT MINH TRIỆU

• 📍 Nhà máy: Số 3, lô 5, Khu Công Nghiệp Lai Xá, Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội
• 📍 Văn phòng: 52/346 Thiên Lôi, Vĩnh Niệm, Lê Chân, Hải Phòng
• 📞 Hotline/Zalo 24/7: + 84 886 151 688
• 📧 Email: business@minhtrieu.vn

Minh Triệu – Giải Pháp Cơ Khí Chính Xác & Tự Động Hóa Hàng Đầu.